Categorie: Nieuws

Het Internationaal Energie Agentschap (IEA) waarschuwt voor klimaatverandering. De Guardian heeft er een uitgebreid artikel over. Dit haakt aan bij de lezing die prof. Jaap Sinninghe Damsté bij ons gaf, afgelopen zondag in Naturalis. Uit zijn onderzoek blijkt dat de empirisch vastgestelde koppeling tussen CO2-spanning in de atmosfeer en gemiddelde temparatuur op aarde sterker is dan de IPPC-modellen kunnen verklaren. De dia’s van de lezing vindt u elders op deze website, op de Leidse Winterlezingen-pagina (zie aldaar het archief). Lees meer over de waarschuwing van het IAE in de Guardian.
 

Het seizoen is weer begonnen en de activiteiten werpen nu al hun vruchten af. Vandaag op 6 november 2011 hield Jaap Damsté van het NIOZ een druk bezochte lezing over zijn onderzoek naar paleothermometers. Youri Poslawsky is zelfs al twee keer aan de beurt geweest. De dia’s van Youri’s lezingen vind je in de Goudmijn, die van de lezing van Jaap Damsté in het archief van de LWL-pagina. Gaat dat zien…!

Na een rustige zomer staat het nieuwe seizoen weer voor de deur. Met onder meer een prachtig programma voor de Leidse Winterlezingen. Om het nieuwe seizoen in te luiden houden we op¨dinsdag 27 september een open avond in Buurthuis De Kooi, de vaste stek van de mineralogiewerkgroep. Iedereen is van harte welkom! We begiinnen om 20:00.

Britse wetenschappers hebben twaalf reusachtige onderwatervulkanen in kaart gebracht in de Atlantische oceaan. De keten van vulkanen op de zeebodem is op sommige plaatsen bijna 3 kilometer hoog en ligt in de buurt van de Zuidelijke Sandwicheilanden. In het gebied zijn kraters aangetroffen met een doorsnee van drie tot vier kilometer. De Britse zeevaarder James Cook schreef in 1775 al over vulkaanuitbarstingen voor de kust van de Sandwicheilanden. “Maar het gebied is nooit onderzocht”, aldus hoofdonderzoeker Phil Leats. “Er blijken gigantische bergen te zijn op de zeebodem.” De vulkanen zijn in kaart gebracht met sonar scans die zijn gemaakt tijdens een expeditie met een schip. Lees het hele verhaal inclusief links op nu.nl.

De spectaculaire vondst van een fossiele hoorn versterkt de theorie dat dinosaurussen geleefd hebben tot aan de inslag van een reusachtige meteoor in de Chichulub-krater. Deze inslag markeert de KT-grens, de grens tussen Krijt en Tertiair die in de bodem te zien is als een dun bruin iridium-rijk laagje. Tot op heden is er tot drie meter onder deze laag nooit een duidelijke aanwijzing gevonden dat dinosaurussen inderdaad tot aan de inslag geleefd hebben. Dat heeft op zijn beurt geleid tot alternatieve theorieen over het uitsterven van dino”s. Dat zou een gradueel proces geweest zijn, veroorzaakt door klimaatverandering. De hoorn ligt vlak onder de KT-grens in de Hell Creek Formatie in Montana (VS). Waarschijnlijk gaat het om de hoorn van de Triceratops. Dat betekent dat er op het moment van inslag zeker nog Triceratopsen rondliepen. Het is de nieuwste ontwikkeling in de nu al 30 jaar durende discussie over de plausibiliteit van de theorie dat de dino’s uitgestorven zijn door de Chichulub-inslag. Lees het hele verhaal op Cosmos Magazine.

Nieuw onderzoek laat zien dat de lichaamstemparatuur van de wat grotere dino’s vergelijkbaar moet zijn geweest met die van zoogdieren. Betekent dit dat ze warmbloedig waren? Misschien wel. Het debat hierover is in volle hevigheid losgebarsten na het bekend worden van de resultaten van uiterst slim onderzoek. In dat onderzoek zijn “paleotermometers” ontwikkeld waarmee je indirect temperatuur kunt meten. Dit soort termometers wordt al langer gebruikt om het klimaat te kunnen reconstrueren, maar het werkt ook prima voor lichaamstemparatuur. Lees meer op Science Magazine.

Kleine, groene olivijnkristallen vallen als een kosmische regen neer op jonge sterren. Observaties met de Spitzer-telescoop van NASA wijzen dat uit. Olivijn smelt alleen bij zeer hoge temparaturen. Waarschijnlijk wordt het olivijn onder hoge temparatuur gevormd en weggeblazen, waarna het afkoelt, kristalliseert en neerslaat. Het mineraal komt ook op aarde veel voor, vooral in de aardmantel. De ontdekking heeft consequenties voor onze ideeen rondom het ontstaan van kometen, want ook kometen bevatten vaak olivijnkristallen. Lees meer op de website van NASA.

In de 17e eeuw, de tijd dat Avercamp zijn beroemde wintergezichten schilderde, was het in Europa en mogelijk ook op de rest van de aardbol een stuk kouder dan nu. Er was sprake van een mini-ijstijd. Wetenschappers denken al langere tijd dat dit wel eens veroorzaakt zou kunnen zijn door een minimum aan zonneactiviteit, het zogenaamde “Maunder Minimum”. Nieuw onderzoek levert sterke argumenten op voor deze visie. Lees meer op Science Magazine.

De Gentse wetenschapper Peter Van Roy heeft in de woestijn van Marokko een gigantische garnaal van een meter lang ontdekt, met twee grijparmen om prooien te spietsen. Het dier, de anomalocaridide, was al bekend uit de beroemde Walcott-quarry en is een van meest tot de vebeelding sprekende levensvormen die de zeeen bevolkten ten tijde van de Cambrische Explosie, zo’n half miljard jaar geleden. Het dier lijkt het meest op een gepantserde zeekat, een soort inktvis. ”Met zijn twee grijparmen met stekels kon het dier zijn prooi spietsen. De ronde mond had scherpe tanden. De anomalocaridide joeg vooral op weekdieren.” Van Roy ontdekte in het Noord-Afrikaanse Marokko overigens ook fossielen van andere prehistorische zeedieren. Lees meer op nu.nl.

Nieuwe analyses van materiaal verzameld tijdens de Apollo 17-missie laten zien dat het inwendige van de maan veel meer water bevat dan gedacht.
Dit geeft mogelijk een andere draai aan de ontstaansgeschiedenis van de maan. Een team onder leiding van Erik Hauri van het Carnegie Institution for Science onderzocht insluitsels van gestolde magma in kristallen. Het magma bevat honderd keer meer water dan ooit eerder is gemeten in maangesteente. Doordat het is ingesloten in kristal, heeft het water niet kunnen ontsnappen. De waarneming dat het maaninwendige meer water bevat dan gedacht heeft consequenties. Dit gaat namelijk niet goed samen met de theorie dat de maan gevormd is door een zeer gewelddadige (en hete) inslag van een planetair lichaam met de omvang van Mars op de proto-aarde. Lees meer op nu.nl.