Auteur: Rob Hekkenberg

De kern van de aarde lijkt te zijn omgeven door een raadselachtige laag

Door: Carolyn Y. Johnson at The Washington Post, April 10, 2023

Geologen zeggen dat het grillige gebied op de grens tussen vloeibaar en vast gesteente ligt en mogelijk overblijfselen zijn van oude zeebodem

Photo: Earth, in a NASA and NOAA Suomi NPP satellite image. (Robert Simmon/Robert Simmon / NASA Earth Observatory)
En
Carolyn Johnson is a science reporter. She previously covered the business of health and the affordability of health care to consumers. 

Decennialang hebben wetenschappers gedebatteerd over de aard en oorsprong van wat sommige experts beschouwen als de meest abnormale en raadselachtige laag van het diepe binnenste van de aarde: de grens tussen de gloeiend hete vloeibare buitenkern en de vaste mantel eromheen. Nieuwe metingen van 15 seismische stations begraven in de sneeuw op Antarctica hebben onthuld dat deze vreemde grenslaag, bijna 2.000 mijl diep, ooit deel uitmaakte van het oppervlak. Het bewijs suggereert dat bij subductiezones, waar de ene tektonische plaat onder de andere duikt, de oude oceaanbodem naar beneden wordt geduwd en gedurende honderden miljoenen jaren naar de bodem van de mantel valt. De bevindingen, gepubliceerd in het tijdschrift Science Advances, bieden een kijkje in de geologische cycli die worden gevoed door tektonische platen. Ze bieden ook nieuwe aanwijzingen voor de manier waarop warmte door de vele lagen van de aarde beweegt.

Lees verder in:

Scientists have discovered a new core at the center of the Earth
https://www.washingtonpost.com/climate-environment/2023/02/24/new-earth-inner-core-layer-metallic-ball/

Ook heel interessant te lezen is:
The U.S. is about to open a new window into Earth’s mysterious insides – The Washington Post
https://www.washingtonpost.com/science/2023/07/18/earth-layers-high-pressure-laboratory/

De aardmantel lijkt geen kolkende poel te zijn

Kim van der Gouw interviewt Douwe van Hinsbergen, Volkskrant 21 april 2023,

Douwe van Hinsbergen is hoogleraar mondiale tektoniek en paleogeografie aan de Universiteit Utrecht. Hij doet onderzoek naar de bewegingen van de aardplaten.
Wetenschappers gaan zelden in één streep op het doel af. Een ode aan de onverwachte ontdekkingen. Vandaag: hoe geoloog Douwe van Hinsbergen tijdens zijn zoektocht naar goud ontdekte dat aardrijkskunde boeken mogelijk aan een nieuwe versie toe zijn.

‘Het is als vloeken in de kerk’. Ons onderzoek toont aan dat de aardmantel geen kolkende poel is, maar slechts een kalme vijver.‘
De aarde bestaat uit drie lagen, van binnen naar buiten: de aardkern, de aardmantel en de aardplaten. De aardmantel is een dikke stroop van gesteente. We dachten altijd dat de aardmantel kolkt, als oorzaak of gevolg van de bewegingen van de aardplaten.

‘Aardplaten bewegen langs het oppervlak van de aarde en duiken op sommige plekken de aardmantel in. Dat proces heet subductie. Wanneer een aardplaat naar beneden duikt, brengt hij water en mineralen in de aardmantel. Daardoor wordt de mantel licht ontvlambaar en ontstaan explosieve vulkanen. Het uiteinde van de subducerende aardplaat breekt na verloop van tijd af en zakt dan langzaam door de aardmantel naar beneden.

Blikseminslag creëert materiaal dat wetenschappers nog nooit hebben gezien

Gelezen in Scientias.nl, 12 april 2023, Door Vivian Lammerse

Het gaat om een zeldzaam brok fulguriet (of bliksembuis), met kleurrijke kristallen binnenin. Iets soortgelijks is nog nooit op aarde gevonden.

Enkele jaren geleden trof de bliksem een boom in de Amerikaanse plaats New Port Richey. En tijdens die inslag is er tot grote verbazing van wetenschappers een heel uniek, fosforrijk materiaal ontstaan, dat weleens onder een hele nieuwe minerale groep geschaard zou kunnen worden. “We hebben dit materiaal nog nooit van nature op aarde zien voorkomen,” zegt onderzoeker Matthew Pasek. “Soortgelijke mineralen zijn te vinden in meteorieten en in de ruimte, maar we hebben dit exacte materiaal nog nooit ergens gezien.”

Lees het hele artikel in:
https://scientias.nl/blikseminslag-creeert-materiaal-dat-wetenschappers-nog-nooit-hebben-gezien/
OF:
“USF geoscientist discovers new phosphorus material after New Port Richey lightning strike” – University of South Florida

Waterhuishouding van Rijnland (verleden – heden – toekomst).

GEA Kring Rijnland, Youri Poslawsky

Wat zijn de oorzaken en gevolgen voor Rijnland van klimaatveranderingen in het verre verleden, het heden en de toekomst? Dat Zuid-Holland zo goed bewoonbaar is, danken we aan eeuwenlange inspanningen om onze voeten droog te houden. Die inspanningen waren, zijn en blijven nodig om in te spelen op verschillende natuurlijke processen. De laatste duizenden jaren stijgt de zeespiegel met vele centimeters per eeuw.

Er is discussie over de vraag of de zeespiegelstijging in de toekomst wellicht zal versnellen. Minder discussie is er over het feit dat tegelijkertijd de bodem in onze regio daalt. De bodemdaling als gevolg van geologische processen van miljoenen jaren in aardlagen op grote diepte bedraagt ongeveer 10 cm per eeuw. Die bodemdaling is onder andere het gevolg van klimaatveranderingen in het verre verleden. De laatste honderden jaren daalt de bodem onder onze voeten echter in versneld tempo door processen in bodemlagen op geringere diepte. Dat zijn niet alleen processen van natuurlijke aard, zoals klimaatverandering, maar ook als gevolg van menselijk handelen. Wat staat Rijnland te wachten aan zeespiegelstijging én bodemdaling.

De GEA-kring Rijnland organiseert jaarlijks een aantal boeiende lezingen over aarde, klimaat en mens. Ze zijn bedoeld voor iedereen met belangstelling voor onze planeet. De lezingen worden gegeven door leden die goed zijn ingevoerd in de geologie.

Bijgaand kun je de presentatie nog eens zien:

Geologen vinden bewijs voor een dubbele massale uitsterving 260 mj geleden

Door: Michael Miller, University of Cincinnati, in Phys.org van 7 april 2023

Een internationaal team van onderzoekers vonden bewijs dat een massa-extinctie 260 miljoen jaar geleden eigenlijk twee gebeurtenissen waren die 3 miljoen jaar van elkaar gescheiden waren. De wetenschappers zeggen dat beide waarschijnlijk werden veroorzaakt door vulkaanuitbarstingen.

Er waren toen ook carnivoren zoals Titanophoneus, of ’titanic murderer’, lijkend op enorme gepantserde reptielen ter grootte van buffels. Veel van deze dieren stierven uit in een massa-extinctie tijdens het Capitanian-tijdperk ongeveer 260 miljoen jaar geleden.
Credit: Margaret Weiner / UC Marketing + Brand. Lang voor de dinosaurussen, werd de aarde gedomineerd door dieren die in veel opzichten nog ongelooflijker waren.

Meer lezen in: https://phys.org/news/2023-04-geology-experts-evidence-dual-mass.html?utm_source=nwletter&utm_medium=email&utm_campaign=weekly-nwletter
of in:

Sterren en planeten

Spreker
Kees Henstra, Algemene Geologie
Wanneer
18 mrt 2023
Waar
GEA Kring Rijnland

Kees Henstra vertelde tijdens een bijeenkomst van de werkgroep algemene geologie over sterren en planeten. Alle planeten in ons zonnestelsel kwamen aan de orde. Hij vertelde over de omloopbanen en termen als rotatie, precessie en nutatie b.v. ruimte-tijd kromming. Diverse theorieën over de botsing met Theia, een protoplaneet ter grootte van Mars, kwamen aan de orde.

De bijgaande presentatie, en vooral ook de begeleidende tekst geven meer inzicht.

Wat weten we van explosief “Hotspot” vulkanisme?

A view of the volcanic Tweed Valley with Wollumbin (Mount Warning) in the foreground. Jiri Viehmann/Shutterstock

Er is een nieuwe studie gepubliceerd in Nature Geoscience over een oude keten van Australische vulkanen ons helpt meer begrip te krijgen van “hotspot” vulkanisme. Het zal je misschien verbazen om te horen dat Oost-Australië de langste keten van continentale hotspotvulkanen op aarde herbergt. Deze vulkanen braken uit tijdens de laatste 35 miljoen jaar (gedurende elk 1 tot 7 miljoen jaar), toen het Australische continent zich verplaatste over een hittegebied (een hotspot) in de planeet, ook bekend als een vaste hitte-anomalie of mantelpluim.

Lees verder in: A new study on Australian volcanoes has changed what we know about explosive ‘hotspot’ volcanism (theconversation.com)

En in: Increasing complexity in magmatic architecture of volcanoes along a waning hotspot | Nature Geoscience

Massale uitsterving in het Late Devoon: door hoge zee??

Tussen de 419,2 en 358,9 miljoen jaar geleden, tijdens het devoon – ook bekend als het vissentijdperk – wemelde het in zee van het leven.
75 procent van al dit leven stierf plotseling uit aan het eind van het devoon, en onderzoekers van de universiteit van Maryland en George Mason University in de VS weten nu misschien waarom.

Op 18-03-2023 verwees Søren Rosenberg Pedersen in “Wetenschap in beeld” naar een artikel in Nature.

Meer lezen in “Wetenschap in beeld”: https://wibnet.nl/natuur/een-van-de-grootste-massasterftes-ooit-werd-veroorzaakt-door-de-hoge-zee

Of in “Nature”: Basin-scale reconstruction of euxinia and Late Devonian mass extinctions | Nature

De clou zit in de Klappersteen

Spreker
Jos van Oijen, GEA Kringavond
Wanneer
25 okt 2022
Waar
GEA Kring Rijnland

Dit onderwerp is nog het meest onder de aandacht geweest van archeologen i.v.m. de vroege, (pre-)historische ijzerwinning.

Jos van Oijen zal vertelde over de vreemde verschijnselen die aantrof in een verijzerde leem/klei-concretie uit Heerlen. De vergelijking met (reptielen) eieren zette mensen misschien op een verkeerd spoor, de specifieke deuken in de klapperstenen vertellen ons iets over de fysische gesteldheid van die objecten: een stevige, plastische wand die een minder consistente inhoud (meer gas en/of vloeistof bevattend) omsluit. Er lijken zich chemisch-fysische (misschien wel bepaalde ‘biologische’) processen te hebben afgespeeld die dat zouden hebben veroorzaakt (?)  

De GEA-kring Rijnland organiseert jaarlijks een aantal boeiende lezingen over aarde, klimaat en mens. Ze zijn bedoeld voor iedereen met belangstelling voor onze planeet. De lezingen worden gegeven door leden die goed zijn ingevoerd in de geologie.